بررسی ماهیت کارشناسی و آثار آن در حقوق ایران با نگاهی به حقوق انگلستان

کارشناسی یکی از دلایل اثبات دعوا می باشد که در بیشتر پرونده ها مورد استفاده قرار می گیرد. در خصوص ماهیّت این دلیل هم در فقه و هم در حقوق موضوعه اختلاف دیدگاه وجود دارد. عده ای از فقها ماهیّت کارشناسی را شهادت می دانند و از آن نتیجه می گیرند که برای اعتبار نظر کارشناس باید شرایط شهادت یعنی تعدّد و عدالت، وجود داشته باشد درحالی که گروهی دیگر بر ماهیّت مستقل آن تأکید دارند و حصول وثوق و اطمینان را برای اعتبار آن کافی می دانند. در حقوق موضوعه نیز با کمی تفاوت نسبت به فقه، چندین دیدگاه در این خصوص مطرح شده است. دیدگاه نخست و غالب در این زمینه کارشناسی را از مصادیق امارات می داند و بر اطمینان آور بودن آن تأکید دارد. دیگر دیدگاه بر ماهیّت مستقل آن تأکید و آن را از دلایل به معنای اخص می داند. سومین دیدگاه، قائل به ماهیّت دوگانه آن است؛ به این صورت که نظر کارشناس گاهی اطمینان آور (اماره) و گاهی یقین آور (دلیل) است. آخرین دیدگاه نیز که متأثر از فقه می باشد، ماهیّت آن را گواهی می داند. در حقوق انگلستان، کارشناسی نوعی شهادت تلقّی می شود و مباحث آن ذیل مباحث شهادت مطرح می شود. شهادت به دو دسته ی شهادتِ شاهد عادی (غیر مختصّص) و شهادتِ شاهد کارشناس (متخصّص) تقسیم می شود. در این پژوهش برآنیم تا ماهیّت، مبانی حجّیت، شرایط اعتبار و آثار حقوقی ماهیّت کارشناسی در حقوق ایران و ماهیّت، شرایط اعتبار، ویژگی و جزئیات نظرِ شاهد کارشناس در حقوق انگلستان را مورد بررسی قرار دهیم.